Ons religieuze geheugen is vol van mensen die op weg zijn: omdat God “Ga” zei; Abraham, de vader aller gelovigen; een volk, 40 jaar trekkend door een woestijn; de heilige familie vluchtend naar Egypte; Jezus zelf met zijn ontmoetingen onderweg; de reizen van de apostelen, op weg gezet door een “zendingsopdracht”. Maar ook: de reizen van de missionarissen vanuit Ierland en Engeland naar onze regio’s, pelgrimages, kruistochten en in de vroegmoderne tijd de “ontdekkingsreizigers” die missionarissen meenamen om de heidenen te bekeren. Tot en met, in onze eigen tijd, zending van overal naar overal. In al deze reizen was God een vaste Reisgenoot: reden en doel van de reis, “Deus migrator”.
Reizen heeft in ons deel van de wereld een andere betekenis gekregen. Het is onderdeel van de markteconomie geworden. We investeren miljarden in een idee van ontspanning, actie en ontdekking. Dit reizen heeft een enorme impact op de omgeving, de plaatselijke bevolking, en het klimaat. Gaat God ook nog mee op deze reizen? Welke ontmoetingen vinden onderweg plaats?
In scherp contrast tot toeristische reizen zijn ook vandaag miljoenen mensen ongewild onderweg. De karavanen in Centraal Amerika die door bende- en drugsgerelateerd geweld, armoede en droogte op pad zijn gegaan naar het noorden. De Oekraïense burgers die de oorlog in hun land ontvluchtten en in onze regio toevlucht zochten. De vluchtelingen uit oorlogs- en bezettingszones in het Midden-Oosten. De jonge Afrikanen die de tocht naar Europa wagen. Een lange litanie van mensen die op weg zijn omdat het leven in hun eigen land niet meer mogelijk is. Zijn zij ook met God onderweg? Pew Research liet zien dat 47% van de migranten wereldwijd christen is. Door wie worden zij ontmoet?
De vraag die wij ons stellen in dit nummer van TussenRuimte is of er een moment van zin, van betekenis, van echte ontmoeting met de ander/Ander is in al dat onderweg zijn? Wat gebeurt er in dat reizen, in die liminale tijd dat we niet thuis zijn? Vanuit verschillende gezichtspunten onderzoeken onze auteurs de al dan niet transformatieve ervaring van de reis. Wie komen we tegen onderweg? En wat voor impact heeft dat? Wat is het potentieel conflictueuze karakter van grensoverschrijding? Welke relaties ontstaan op verschillende momenten van een reis?
In deze TussenRuimte ontmoet de lezer mensen onderweg. We hopen dat de ontmoeting met hun verhaal te denken geeft en misschien wel transformeert.
Beeld: Abraham en de drie engelen, Marc Chagall; Musee Marc Chagall, Nice (1966).
Inleiding
Zending zet mensen op weg. Deze TussenRuimte reflecteert op een veelheid aan ontmoetingen die onderweg plaatsvinden: ontmoetingen die impact hebben, die vragen oproepen, die transformeren.
We openen met een beeldmeditatie bij een gecontextualiseerde icoon van de “Sagrada Familia”, geschreven door Nikki Apeldoorn.
Nienke Pruiksma interviewde Samuel Lee, en vroeg hem naar zijn bespiegelingen bij twee interculturele ontmoetingen in de Bijbel.
Nienke schreef ook een oefening in postkoloniaal-feministisch Bijbellezen, onder de titel: “Ongemak in ongelijke ontmoetingen”.
David Onnekink neemt ons mee in het historische gebruik van landkaarten in de zendingsbeweging en de wereldbeelden die erin verscholen liggen: “Missionaire reizen, cartografie en beelden van ‘de ander’.”
Toos Beentjes werd geïnterviewd door Alexander Morea-Van Berkum: “de weg al lopende maken.” Toos spreekt over de betekenis van het migrant-zijn, vanuit haar ervaring als pastor onder Spaanstaligen in Amsterdam.
German Taquez reflecteert vanuit Colombia over wat hij als zendingscoördinator van de lokale kerken ervaarde als impact van short-term missions uit Noord-Amerika: “Wij bleven gefrustreerd achter”.
Een Nederlands verhaal over mensen onderweg lezen we in de impressies over Wegen van Zegen, een pelgrimspad tussen Waal en Rijn. Zuster Dominicanes Marga Zwiggelaar schreef deze bijdrage.
We sluiten af met twee bijdragen geschreven door Praxedis Bouwman. In een interview met de Palestijnse bisschop Munib Younan, zelf met vluchtelingenachtergrond, pleit hij voor een constructief nationalisme. En we sluiten af met een portret van Oumar, die als vluchteling in Nederland woont en al tien jaar zonder toekomst leeft.
Redactie
Tom Boesten, Edwin Alexander Villamil Morea-van Berkum, Jaap Haasnoot, Renate Japenga, Petra Laagland Winder, Jan van ’t Spijker, Peter-Ben Smit, Willem van der Deijl