De achteruitgang van de kerk in Engeland en Wales is niet alleen gestopt, maar de kerk groeit ook, waarbij vooral Generatie Z een belangrijke ommekeer in kerkbezoek laat zien. Het kerkbezoek is de afgelopen zes jaar met 50 procent gestegen, waarmee de mythe van het verval van de kerk is ontkracht, stelt de Bible Society op haar website. De bevindingen zijn gepubliceerd in The Quiet Revival, een onderzoek in opdracht van de Bible Society en uitgevoerd door YouGov, gebaseerd op grote, landelijk representatieve steekproeven.
The Quiet Revival laat zien dat de meest dramatische kerkgroei plaatsvindt onder jongvolwassenen, met name jonge mannen. In 2018 gaf slechts 4 procent van de 18- tot 24-jarigen aan minstens maandelijks naar de kerk te gaan. Vandaag de dag is dit volgens The Quiet Revival gestegen tot 16 procent, waarbij het percentage jonge mannen is gestegen van 4 naar 21 procent en het percentage jonge vrouwen van 3 naar 12 procent.
Belangrijkste bevindingen van The Quiet Revival
Terwijl de ‘nieuw atheïsme’-beweging, zeer sterk in het Verenigd Koninkrijk met auteurs als Richard Dawkins en Christopher Hitchens, de definitieve dood van religie in Groot-Brittannië verkondigde, laten de gegevens nu een heel ander beeld zien. Het aantal jongeren tussen de 18 en 24 jaar die zeggen te geloven “in een God, goden of een ‘hogere macht'”, is gegroeid van 28% naar 45%, vergelijkbaar met het percentage in de leeftijdsgroepen 25-34 (31% naar 40%) en 35-44 (37% naar 39%). Met andere woorden, de jongste generaties hebben alle voorgaande generaties in hun geloof ingehaald.
Verder bewijs dat “het christendom niet langer bizar, onzinnig of gênant aanvoelt”, aldus het rapport, is dat 18- tot 24-jarigen, na 65-plussers, het vaakst ermee instemmen dat ze het prima vinden om in het openbaar Bijbel te lezen. (32%, terwijl 33% het er niet mee eens is). Het hebben van een christelijk geloof, zo concluderen de onderzoekers, wordt in Engeland en Wales weer “genormaliseerd” of “zelfs cultureel aantrekkelijk”.
Maar hoewel de beoefening van het christelijk geloof sterk groeit, is er ook een tegengestelde beweging. Over het algemeen identificeren steeds minder mensen zich als ‘christen’, wat wijst op een afname van het zogenaamde ‘nominale christendom’, dat wil zeggen mensen die zich als christen identificeren, maar geen zichtbare toewijding aan dit geloof tonen.
Medeauteur van The Quiet Revival, Dr. Rhiannon McAleer, zegt dat het rapport aantoont dat wat mensen denken over de neergang van de kerk niet langer waar is. ‘Dit zijn opvallende bevindingen die de wijdverbreide veronderstelling dat de kerk in Engeland en Wales in terminale neergang verkeert, volledig onderuithalen’, aldus McAleer. ‘Hoewel sommige traditionele denominaties nog steeds met uitdagingen kampen, hebben we een aanzienlijke, breed gedragen groei gezien bij de meeste kerkelijke verschijningsvormen – met name binnen het rooms-katholicisme en de pinksterbeweging. Er zijn nu meer dan 2 miljoen meer kerkgangers dan zes jaar geleden.’
Meer mannen dan vrouwen gaan naar de kerk
The Quiet Revival laat zien dat mannen (13 procent) vaker naar de kerk gaan dan vrouwen (10 procent). Naast het terugdraaien van de kerkgang, wordt de kerk ook etnisch diverser: één op de vijf mensen (19 procent) komt uit een etnische minderheid. Bijna de helft van de jonge zwarte mensen tussen de 18 en 34 jaar (47 procent) gaat nu minstens maandelijks naar de kerk, aldus The Quiet Revival. Naast kerkgroei zijn ook het Bijbellezen en het vertrouwen in de Bijbel toegenomen. Zo’n 67 procent van de kerkgaande christenen leest de Bijbel minstens wekelijks buiten de kerk.
Paul Williams, algemeen directeur van de Bijbelvereniging, zegt: ‘The Quiet Revival is een zeer belangrijk rapport dat de perceptie van het christendom en kerkgang in Engeland en Wales zou moeten veranderen. De kerk bevindt zich niet op een hellend vlak naar uitsterven, maar is springlevend en groeit, en maakt een positief verschil voor individuen en de maatschappij.’ Williams voegt eraan toe: “We hebben geconstateerd dat de kerk zich in een periode van snelle groei bevindt, gedreven door jongvolwassenen en met name jonge mannen. Daarnaast vertoont de kerk een grotere etnische diversiteit dan ooit tevoren. Zowel binnen als buiten de kerk zijn jongvolwassenen spiritueel meer betrokken dan welke andere generatie dan ook, met een toename van Bijbellezen en geloof in God.”
Ook in andere landen in Europa
Missioloog Stefan Paas, die op LinkedIn melding maakte van dit onderzoek, verwijst daarbij naar een bredere trend die ook waarneembaar is in andere Europese landen, waaronder Frankrijk, België en Finland: “Het heeft er inmiddels alle schijn van dat er iets bijzonders aan de hand is in allerlei Europese landen. Vorig jaar kopten Le Figaro en Le Monde al dat er met Pasen meer mensen dan ooit gedoopt waren in de Rooms-Katholieke Kerk, een voortzetting van een al jaren stijgende trend. Ongeveer een derde van deze duizenden dopelingen zijn jongeren – veelal met een niet-christelijke achtergrond.”
Paas: “Als deze cijfers kloppen, gaat het echt om iets bijzonders. De trend is al decennia dat kerkgang terugloopt, en dat jongere generaties altijd seculierder zijn dan de generaties boven hen. Dat laatste leek al voorzichtig om te slaan rond 2014, toen surveys lieten zien dat de jongste generaties in de kerk voor het eerst religieuzer waren dan de generaties boven hen. Maar toen was nog niet duidelijk of dit een selectieverschijnsel was (de vroomste jongeren blijven over in de kerk) of een generatiebeeld. Zo langzamerhand moeten we toch gaan denken aan het laatste.”
Het onderzoek in het Verenigd Koninkrijk bevestigt het beeld van een IPSOS onderzoek uit 2023 onder 19.000 mensen in 26 landen, met een speciale focus op Europa. Hieruit bleek dat de generatie Z (geboren na 1997) zijn spiritualiteit meer beleeft dan de babyboomers (geboren tussen 1946 en 1964) in landen waar secularisme de norm is geworden.