Soms vraag ik me af hoeveel oorlogen er zouden verdwijnen als geld en grondstoffen geen rol meer zouden spelen. Als macht niet gekocht of veroverd hoefde te worden met goud, olie, kobalt of coltan. Kijk naar Soedan en Congo. Twee landen die barsten van de rijkdom, maar waar gewone mensen vooral honger en geweld kennen. Waarom? Omdat er altijd weer een stelletje greedy bastards opstaat dat zijn zakken wil vullen over de ruggen van miljoenen anderen.
Deze blog van Jan Wolsheimer (directeur CAMA Zending) is met zijn toestemming overgenomen van LinkedIn.
Soedan: het goud van de generaals
In Soedan vechten twee generaals, Burhan en Hemedti, een persoonlijke oorlog uit, die inmiddels is verworden tot een “hunger game”. Officieel gaat het om politiek, om de vraag wie het land bestuurt. Maar kijk iets dieper, en je ziet dat het om goud gaat. Miljoenen kilo’s per jaar verdwijnen via smokkelroutes naar de Emiraten en Rusland. De RSF van Hemedti beheert eigen mijnen, terwijl het reguliere leger ook zijn aandeel opeist. Het goud van Darfur betaalt tanks, drones en kogels. En de bevolking? Die wordt opgejaagd, gebombardeerd en verhongert.
Congo: de smartphone-oorlog
Reis zuidwaarts naar de Democratische Republiek Congo en je ziet hetzelfde patroon. Daar liggen de grootste voorraden kobalt en coltan ter wereld, mineralen die in bijna elke smartphone en batterij zitten. Zonder Congo geen elektrische auto’s, geen iPhones, geen groene transitie. Klinkt als een zegen. Maar in werkelijkheid is het een vloek. Lokale milities, buurlanden als Rwanda, én internationale bedrijven graven zich letterlijk in de grond vast. Terwijl Apple en Tesla hun mooie duurzaamheidsrapporten schrijven, worden Congolese kinderen de mijnen ingestuurd. Hun leven telt niet, zolang de export maar doorgaat.
De prijs van hebzucht
Zowel in Soedan als in Congo geldt dezelfde cynische wet: hoe rijker de bodem, hoe armer de mensen die erop wonen. Want goud, olie, kobalt of diamanten zijn nooit neutraal. Ze trekken roofdieren aan. Legers, milities, buitenlandse mogendheden en multinationals, allemaal vechten ze mee om een stuk van de taart. En de taart is groot genoeg om oorlog oneindig te rekken.
Een spiegel voor onszelf
We kunnen doen alsof het probleem ver weg is, alsof het alleen draait om corrupte generaals of gewapende milities. Maar de waarheid is harder: wij zijn medeplichtig. Elke keer dat ik mijn telefoon oplaad, zit er een stukje Congolese grond in mijn hand. Elke keer dat ik mijn e-bike gebruik of wegdroom bij de gedachte aan een elektrische auto, rijdt er onzichtbaar een kind mee dat zijn leven riskeerde in een mijn. En elk gouden sieraad kan net zo goed met bloed uit Soedan zijn besmeurd. Dit is geen abstract verhaal. Dit gaat over ons dagelijks leven.
Dus ja, we kunnen blijven wijzen naar de greedy bastards in Khartoem en Kinshasa. Maar laten we ook in de spiegel kijken. Er zit een greedy bastard in onszelf die hunkert naar de nieuwste gadgets, de beste spullen en de mooiste ringen. Zolang wij die honger blijven voeden, zullen er altijd mensen zijn die bereid zijn te doden om onze verlangens te stillen.
Leven van genoeg
De greedy bastard in ons krijgt minder macht wanneer we bewust kiezen voor een andere levensstijl. Koop minder en kies beter: tweedehands in plaats van nieuw, fairtrade in plaats van goedkoop, delen in plaats van bezitten. Stel jezelf bij elke aankoop de vraag: wie betaalt de echte prijs? Door je consumptie te vertragen en te versimpelen, breek je de keten die uitbuiting voedt. Het voelt misschien klein, maar elke bewuste keuze is een daad van verzet tegen een systeem dat op hebzucht draait.
Daarnaast kunnen we onze stem laten horen. Vraag bedrijven waar hun grondstoffen vandaan komen. Steun organisaties die strijden voor rechtvaardige handel en betere arbeidsomstandigheden. Investeer je geld in fondsen die duurzaamheid en recht doen vooropzetten. En vergeet niet het belangrijkste: wees genereus. Geef weg wat je niet nodig hebt. Deel met wie tekort komt. Elke gift, elk gedeeld brood, elk open huis is een klap in het gezicht van de greedy bastard. Want hij leeft van ons verlangen naar méér en sterft wanneer we kiezen voor genoeg.
*Wil je daar eens met een groepje mensen in je kerk over nadenken? Doe dan dit seizoen mee aan de Micha Cursus. Deze is helemaal vernieuwd, gratis (je betaalt alleen voor het cursusboekje). Aanmelden kan via michacursus.nl