Sommigen vroegen zich af of zendingswerkers zich wel met financiële initiatieven moeten bezighouden. Maar: “We moeten afstappen van het misverstand dat investeren werelds is en geven heilig.” In het licht van het jubeljaar wordt juist duidelijk dat God concrete rechtvaardigheid vraagt in sociale en economische structuren.
Inleiding: bijbels-theologisch kader
De afgelopen decennia heeft microfinanciering wereldwijd erkenning gekregen als een instrument om armoede te verlichten en financiële onafhankelijkheid te bevorderen. Met name in ontwikkelingslanden zijn microfinancieringsorganisaties uitgegroeid tot innovatieve en duurzame oplossingen voor kwetsbaren (vgl. Pattnaik et al., 2024). In 2025 heeft het Vaticaan een “Heilig Jaar” uitgeroepen. Dit Heilig Jaar is geïnspireerd op het oudtestamentische jubeljaar waar God in Leviticus 25 duidelijke richtlijnen aan Israël geeft. Deze leefregels geven weer hoe Israël om moet gaan met bezit, armoede, geld en rente. Dit onderwerp vormt slechts een klein onderdeel binnen de bredere theologie van sabbat en jubeljaar in het Oude Testament, als uitdrukking van Gods sociale wetgeving. In de context van die tijd was het jubeljaar een periode van herstel, bevrijding van schulden en hernieuwde hoop.
Deze Bijbelse jubeljaar traditie werd ook gekenmerkt in de woorden en de bediening van Jezus, met name in het Nazareth Manifest (Lukas 4:16-30). Jezus citeert hier Jesaja 61 en verbindt dit met zijn identiteit en missie, hiermee het idee versterkend dat een jubeljaar meer is dan enkel een historisch gebruik in het oude Israël. Jezus laat zien dat het jubeljaar onderdeel is van Gods hart voor rechtvaardigheid. Het principe van het jubeljaar laat ons zien dat verlossing niet alleen geestelijk is, maar ook sociaal en economisch. Jezus verkondigde daarom geen puur geestelijk evangelie, maar een Koninkrijk dat vrijheid bracht op alle terreinen van het aardse en het eeuwige leven. In deze geest groeit onder christenen vaak vanzelfsprekend de roep om eerlijke schuldensystemen wereldwijd.
Microfinanciering raakt aan deze thematiek en blijkt een krachtige manier om recht te doen, schulden te verlichten en waardigheid te herstellen. Het is zogezegd een eigentijdse weerklank van jubeljaarprincipes in missionaire context. In die context gaat het dan ook niet enkel om economische versterking, maar om transformatie, discipelschap en gemeenschapsontwikkeling die gericht is op herstel en waarde.
De praktijk in Isaan, Thailand
Isaan is een van de armere en minst ontwikkelde regio’s van Thailand. Economische stagnatie in de regio wordt versterkt door een hoge schuldpositie van huishoudens en beperkte toegang tot financiële middelen (Rattana Lao et al., 2019). Veel gezinnen kampen met gebrek aan financiële geletterdheid, beperkte toegang tot banken en een hardnekkige schuldenval die generaties kan beïnvloeden.
Terwijl traditionele zendingsstrategieën zich richten op gemeenteopbouw, evangelisatie en discipelschap, rijst de vraag: hoe kunnen we op een wijze die culturele gevoeligheid respecteert en mensen in hun waarde laat, de economische problemen aanpakken die het leven van nieuwe gelovigen al zo lang beïnvloeden? Het bijbelse jubeljaar biedt hierin samen met Micha 6:8 een geestelijk geïnspireerd tegenverhaal bij het neoliberale economische systeem dat Isaanse families in zijn greep kan nemen: geen eindeloze groei, vicieuze cirkels en schulden, maar een inspanning om terug te keren naar rust en herstel in levens van eenvoudige families.
Mede geïnspireerd door Galaten 6:9-10, waarin God ons oproept goed te doen aan allen, maar vooral aan de huisgenoten van het geloof, onderzochten we als OMF Isaan samen met Thaise christenen microfinanciering als mogelijke strategie in zending. Het doel was om lokale christenen in staat te stellen kleine bedrijven te starten, duurzaam inkomen te genereren en uiteindelijk bij te dragen aan de financiële stabiliteit van hun kerk en gemeenschap. In ons achterhoofd namen we op basis van Lukas 16:11 en 1 Timotheüs 6:6-10 mee, dat goed rentmeesterschap en geldbeheer onderdeel zijn van geestelijke volwassenheid.
Strategisch leren
Onze benadering van microfinanciering was gebaseerd op enkele strategische kernprincipes:
- een contextuele definitie van microfinanciering: maximaal leenbedrag, specifiek voor christenen via een vooraf uitgewerkt ‘7-voorwaarden systeem’.
- rentevrije leningen: net als in het jubeljaar streven we niet naar winstmaximalisatie, maar naar het herstel van sociale balans. De keuze voor rentevrij lenen komt voort uit Exodus 22:25 en Leviticus 25:35-37, waar God zijn volk verbiedt rente te vragen aan armen. We verschaften kleine, rentevrije leningen aan christelijke ondernemers, zodat zij hun bedrijven konden starten of laten groeien zonder diep in de schulden te raken.
- voortdurende coaching: naast financiële steun voorzagen we leners voor kortere of langere tijd van kennis over ondernemerschap en financieel beheer via coaching.
- gemeenschap-gebonden verantwoording: leningen werden verstrekt via lokale kerkelijke netwerken, waarmee een cultuur van verantwoording en wederzijdse ondersteuning werd bevorderd.
- Hoewel we enkel leningen uitgaven aan christenen, is de positieve impact op de lokale gemeenschap vaak breder en profiteert de omgeving mee. Vaak zijn de deelnemers de enige christen in hun familie en buurt.
Om duurzaamheid te waarborgen, gebruikten we strategische hulpmiddelen zoals een PESTEC-analyse (politiek, economisch, sociaal, technologisch, ecologisch, cultureel) en voerden we een SWOT-analyse uit om sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen in kaart te brengen. Deze benadering is een voortdurend proces. Dit sluit aan bij de inzichten van Mintzberg et al. (2009), die benadrukt dat strategievorming zowel doelgericht als ontvankelijk moet zijn, met ruimte voor flexibiliteit en respons op uitdagingen in de praktijk.
Uitdagingen en inzichten
Discipelschap in de geest van het jubeljaar betekende met elkaar leren omgaan met geld op een manier die vrijheid bevordert in plaats van slavernij. Financiële vorming werd zodoende onderdeel van geestelijke groei. De daadwerkelijke start en uitvoering leverden binnen korte tijd waardevolle lessen op:
- Financiële geletterdheid is cruciaal: Veel deelnemers misten basiskennis op het gebied van financiën, wat in beginsel leidde tot moeilijkheden voor een aantal deelnemers bij het volgens afspraak terugbetalen van leningen. Dit werd aangepakt door middel van gerichte financiële voorlichting, in lijn met de uitkomsten van het onderzoek van Banerjee en Duflo (2011) over de noodzaak van financiële training in armoedebestrijding.
- Culturele gevoeligheid is essentieel: Opvattingen over schulden, ondernemen en onderlinge steun variëren sterk tussen culturen. Het inschakelen van een Thaise collega hielp ons om de culturele fijngevoeligheden beter te begrijpen en flexibeler om te gaan met de wijze van terugbetaling. Meyer (2016) benadrukt dit door het belang van culturele bewustwording in intercultureel leiderschap te benadrukken.
- Geloof en financiën kunnen samengaan: Sommigen vroegen zich af of zendingswerkers zich wel met financiële initiatieven moeten bezighouden. Maar zoals Simmons (2022) stelt: “We moeten afstappen van het misverstand dat investeren werelds is en geven heilig.” In het licht van het jubeljaar wordt juist duidelijk dat God concrete rechtvaardigheid vraagt in sociale en economische structuren. Het ethische appel van het jubeljaar, waarin schulden worden kwijtgescholden en slavernij wordt opgeheven, vormt een actuele en bijbelse basis voor dit soort initiatieven. Ethische financiële investeringen kunnen daarom in lijn liggen met zendingsdoelen en bijdragen aan duurzame gemeenschapsverandering.
Het jubeljaar herinnert ons er ook aan dat land, geld, en mensen niet ons eigendom zijn, maar God toebehoren. In onze tijd roept het op tot een nieuwe economie van genade waar schuldvergeving, herverdeling en rust centraal staan.
Jubeljaar als theologisch kader
Het jubeljaar is mijns inziens meer dan een oudtestamentisch gebruik. Het is veeleer een theologisch kader dat we kunnen gebruiken voor vernieuwing en opbouw op plaatsen waar sociaal onrecht welig tiert. Het jubeljaar herinnert ons er ook aan dat land, geld, en mensen niet ons eigendom zijn, maar God toebehoren. In onze tijd roept het op tot een nieuwe economie van genade waar schuldvergeving, herverdeling en rust centraal staan. Microfinanciering in missionaire context weerspiegelt precies deze waarden. Niet als liefdadigheid, maar als recht.
Slotreflectie
Microfinanciering kan, mits goed geïmplementeerd en ondersteund door een doordachte, flexibele strategie, een krachtig middel zijn voor holistisch zendingswerk. Het herinnert ons aan de oproep van het jubeljaar: herstel van waardigheid, bevrijding en schuldkwijtschelding en hoop voor een nieuwe toekomst. Een toekomst waarin gerechtigheid toeneemt. Zoals Dayton en Fraser (1990) stellen, moeten onze inspanningen worden geleid door bijbelse principes, zoals het principe van het jubeljaar. Ze moeten daarnaast ook praktisch uitvoerbaar en duurzaam zijn.
Misschien is het tijd dat wij als zendingsbewegingen het jubeljaar niet alleen als herinnering zien aan hoe het kan, maar als missie oppakken. Dan kunnen we in woord én daad getuigen van een God die bevrijdt, uit zonde én uit schuld. In een wereld waar schuld en armoede vaak systemisch zijn, biedt het jubeljaar niet alleen een hoopvol tegenverhaal, maar ook een praktisch raamwerk voor christelijke gerechtigheid. Microfinanciering in missionaire context is dan niet alleen een economische interventie, maar een daad van geloof, hoop en liefde.
Ab Mol is als kerkplanter uitgezonden door de Christelijke Gereformeerde Kerken in samenwerking met OMF naar Isaan, Noordoost-Thailand. Samen met zijn vrouw en kinderen leeft en werkt hij daar onder een van de minst bereikte bevolkingsgroepen ter wereld. Vanuit een evangelisch-gereformeerde overtuiging zet hij zich in voor het planten van nieuwe christelijke gemeenten, het toerusten van lokale gelovigen en het verkondigen van het Evangelie aan hen die het nog nooit gehoord hebben. Met een hart voor zending, theologie en praktisch discipelschap wil hij bijdragen aan een kerk die leeft in gehoorzaamheid aan Jezus’ opdracht om alle volken tot zijn leerlingen te maken.
Foto: Ab Mol
Bronnen
Banerjee, Abhijit V., and Esther Duflo. 2012. Poor Economics: A Radical Rethinking of the Way to Fight Global Poverty, Paperback ed (New York: PublicAffairs)
Dayton, Edward R., and David Allen Fraser. 1990. Planning Strategies for World Evangelization, Rev. ed (W.B. Eerdmans ; MARC)
Lao, Rattana, Parks, Thomas I., Sangvirojkul, Charn, Lek-Uthai, Aram, Pathanasethpong, Atipong, Arporniem, Pii, Takkhin, Thannaporn and Tiamsai, Kroekkiat. 2019. ‘Thailand’s Inequality: Myths & Reality of Isan’. The Asia Foundation. (Bangkok: The Asia Foundation)
Meyer, Erin. 2016. HBR’s 10 Must Reads on Managing across cultures, Harvard Business Review Press, ed. 2016. HBR’s 10 Must Reads. (Boston: Harvard Business Review Press)
Mintzberg, Henry, Bruce W. Ahlstrand, Joseph Lampel, and Bruce W. Ahlstrand. 2009. Strategy Safari: The Complete Guide through the Wilds of Strategic Management, Second edition (FT, Prentice Hall, Financial Times)
Pattnaik, Debidutta, Ray, Sougata and Kabir Hassan, M. 2024. Microfinance: A bibliometric exploration of the knowledge landscape. Heliyon vol. 10. 30 May 2024 e31216. (Bhubaneswar, India) <https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2405844024072475> [Accessed 16 September 2024]
Simmons, Donald E., The Steward Investor: Investing God’s Resources for Eternal Impact (Innovo Publishing LLC, 2022)