FATEB, Bangui, CAR – Er gaat geen dag voorbij of ik hoor mensen zorgelijk klagen over het veranderende klimaat. Het is extreem warm en terwijl het regenseizoen al een paar maanden geleden hoorde te beginnen, is het nu nog steeds veel te droog. Gisteren was er een beetje regen, twee keer vijf minuten.
Ik ben op dit moment in Bangui, CAR, waar ik logeer aan de Faculté Évangélique de Bangui. De afgelopen weken heb ik daar een cursus missiologie gegeven over Integrale missie en gemeenschap aan de studenten van de onderzoek master missiologie.
Voor deze studenten is het geen vraag meer of de ecologische realiteit een uitdaging is voor integrale zending. De grote vraag is hoe!
Allerlei mogelijke oorzaken passeren de revue, en vooral de snelle ontbossing. Voorheen was Bangui deel van een zone regenwoud. Om inkomsten te genereren voor het land geeft de overheid aan verschillende partijen vergunningen uit voor de exploitatie van delen van het regenwoud. En tijdens de gewelddadige conflicten van de afgelopen jaren gebeurde dat op grote schaal en ongecontroleerd.
Maar ook op kleine schaal zien de studenten problemen. In de CAR zijn een bepaald soort rupsen een delicatesse voor de bevolking, een delicatesse die ook voorziet in de broodnodige proteïnes. Voorheen werden die rupsen verzameld door de Aka bevolking, die in het regenwoud woont. Inmiddels komen er ook mensen uit Bangui en andere delen van het land om de rupsen te “oogsten.” Echter, de rupsen wonen hoog in de bomen. Voor de Aka bevolking is dat geen probleem, Zij klimmen ernaar toe en halen de rupsen naar beneden. Voor de niet-Aka bevolking is dat geen optie. Zo hoog klimmen kan en durft men niet, dus kapt men de boom, waarin rupsen zijn gevonden, om, zodat men toch de rupsen kan “oogsten.”
En dan Bangui zelf. Voorheen was het een zeer groene stad, met mangobomen overal en stukjes grond tussen de huizen. Ook hier wordt de stad steeds voller, waardoor natuur moet wijken voor huizen. Ook hier zijn bomen een kostbaar bezit. Van bomen kun je houtskool maken om te verkopen. Dat is nog steeds de meest gebruikte energiebron voor koken. Je kunt het hout ook gebruiken voor de steenovens, waarin de bakstenen voor de huizen gebakken worden.
En het is te eenvoudig om te zeggen dat dit allemaal niet meer mag.
De overheid zou beter moeten weten? Maar wat als de infrastructuur van het land alle mogelijke inkomsten nodig heeft om hersteld en opgebouwd te worden? Denk hierbij ook aan het onderhoud van gezondheidscentra en ziekenhuizen, de salarissen van docenten in scholen en aan de universiteit, maar ook de voortgaande onveiligheid vanwege gewapende groepen met een eigen agenda.
Zeker, er zijn grote vragen te stellen met betrekking tot recht en gerechtigheid voor de Aka bevolking. Hun thuis wordt vernietigd, hun gaven en wijsheid, zoals het vinden en oogsten van de rupsen op een duurzame manier, worden aan de kant geschoven.
In deze context zetten de kerken in op het versterken van de lokale gemeenschappen. Voor de Aka is het een belangrijke ontdekking dat zij mensen zijn van waarde, door God geschapen en broeders en zusters van christenen wereldwijd. Ze zijn dankbaar voor de hulp die kerken brengen in praktische zaken als het verstrekken van geboortecertificaten – die geven hen een stem in het politieke en economische veld. Maar dat betekent helaas nog niet dat de broeders en zusters van andere kerken hen ook zien als gelijken, die gaven en wijsheid te delen hebben. Welke creatieve mogelijkheden en oude wijsheden blijven daardoor verborgen in de strijd tegen ontbossing?
En ja, zegt uiteindelijk één van de studenten: Ook ik heb bomen omgekapt om het hout te verkopen en om stenen te bakken. Maar wat moet je, als je moet kiezen tussen het beschermen van een boom en het vinden van geld voor een ziek kind, voor eten in het gezin, of voor schoolgeld?
Als het te eenvoudig is om te zeggen dat de keuzes die nu gemaakt zijn niet goed zijn en gebaseerd zijn op een korte-termijn denken, wat dan wel?
Wat betekent dit in een geglobaliseerde wereld, waarin politieke bewegingen steeds meer naar binnen gericht zijn en het eigen welzijn voorop zetten? Is dit “ieder-voor-zich” niet ook een korte-termijn denken?
Paul Schenderling schrijft in zijn boek Voorbij de Groei (hfdst. 9):“De overgrote meerderheid van de huidige en toekomstige slachtoffers van de klimaatcatastrofe leeft in landen rond de evenaar. Hoewel deze landen historisch gezien niet of nauwelijks verantwoordelijk zijn voor het veroorzaken van het probleem worden ze disproportioneel geraakt door de gevolgen ervan.”
“.. het maatschappelijke debat over beperking van onze milieu impact is […] vooral een kwestie van rechtvaardigheid.”
En wat betekent dit voor de kerken en christenen die leven vanuit het geloof dat de schepping Gods goede gave is aan allen, onder de heerschappij van Christus met het oog op Gods Koninkrijk?
29 Juni 2024
Foto Bangui City Centre: Wikipedia Commons