De Dom Hélder Câmaralezing wordt jaarlijks georganiseerd vanuit het Centrum voor Contextuele Bijbelinterpretatie (Protestantse Theologische Universiteit; Faculteit Religie en Theologie, Vrije Universiteit), in samenwerking met Kerk in Actie en de Nederlandse Zendingsraad. De lezing geeft de gelegenheid theologische stemmen uit andere werelddelen te horen en beschikbaar te maken voor de Nederlandse context. 16 november jl. sprak dr. Marilú Rojas Salazar, onder meer hoogleraar aan de Universidad Iberoamericana, uit Mexico de lezing uit. In haar lezing schetste Salazar een driehoek tussen het dochtertje van Jaïrus uit Marcus 5:41-43, het leven van vrouwen in Mexico vandaag de dag en het gedicht van de Nicaraguaanse priester-dichter Ernesto Cardenal (1925-2020), “Een gebed voor Marilyn Monroe”.
In Marcus 5 geeft Jezus het dochtertje van Jaïrus haar lichaam terug met de woorden ‘Meisje, ik zeg je, sta op!’. Salazar wees erop dat het meisje zonder naam viel onder het gezag van een patriarchaal religieus systeem. Zij was een lichaam om uit te huwelijken, om goederen en bezit voor uit te wisselen. Jezus overschrijdt echter een grens en geeft de jonge vrouw haar lichaam terug. Haar lichaam is niet langer bezit van haar familie maar is nu van haar. Salazar koppelde dit aan het protest van de vrouwen dat klinkt in de straten van Mexico: ‘Mijn lichaam is van mij!’. Hoe vaak worden lichamen in Latijns Amerika niet onzichtbaar gemaakt, mishandeld of gedood. Er zijn vele illegale graven in Mexico. Duizenden verdwenen lichamen. Vrouwenlichamen, gedumpt langs de weg.
In “Een gebed voor Marilyn Monroe” betreurt Ernesto Cardenal een vrouw die verdween in de schijnwerpers, een lichaam gebruikt. Een vrouw dromend als jong meisje van een filmcarrière. Een jong meisje, een weeskind, verkracht op haar negende. Ze kreeg die carrière, maar men vond haar dood in haar bed reikend naar een telefoon. Salazar duidde het gebed als gaand over het huiselijk geweld, het seksueel geweld, en geweld op de werkvloer zoals die plaatsvinden sinds de jaren 60 tegen vrouwen. Het gaat om de verhalen van uitgebuite meisjes en lichamen die te koop zijn. Cardenal tekende protest aan met zijn gedicht en Salazar sluit daarbij aan. Marilyn werd kalmerende middelen gegeven in plaats van liefde. Jezus geeft het meisje in Marcus 5 het voedsel van de liefde. In Jezus’ oproep aan het meisje ziet Salazar een bredere oproep aan ons allemaal: Mensheid, sta op!
Prof. dr. Mariecke van de Berg, hoogleraar voor feminisme en christendom aan de Radboud Universiteit in Nijmegen gaf een reactie. Van den Berg zette naast Marcus 5:41-43 de tekst van Ezechiël 2:1-2 ‘Sta op je voeten!’. Dit brengt een kritische vraag naar voren voor elke tekst, preek, of praktijk: Zet het mensen op hun voeten?
Mw. Rommie Nauta, tot 2020 directeur van Kerk in Actie, hield een slotbeschouwing. Zij roemde de bevrijdingstheologie en hoe die de context introduceerde. Dat geeft de Protestantse Kerk de uitdaging zich als kerk opnieuw te verbinden met de context. Ze stelde eveneens de vraag naar de mogelijkheden van kerk zijn thuis. Kerk verbonden met het dagelijkse leven, zoals de basisgroepen en pinksterkerken ons daar in voorgaan. Kerk zijn op de plek van het familie zijn. De plek waar vrouwen veel sneller de ruimte krijgen om leiders te zijn .