Religie en populisme wereldwijd
Populisme is nieuws van de dag: over de hele wereld zijn landen waar populistische regeringen aan de macht zijn en groeien populistische partijen. In dit tweede nummer van TussenRuimte deze jaargang kijken we hoe populisme in verschillende contexten vorm krijgt en hoe religie daarin een rol speelt. We doen daarbij bijna alle continenten aan.
Populisme is geen nieuw fenomeen, maar elke tijd en elke context vraagt om een nieuwe reactie vanuit de theologie, vanuit de kerken in hun missie naar de wereld toe. Welke acties ondernemen kerken in de samenleving om populisme tegen te gaan? Hoe kunnen ze bijdragen aan een voorstel dat niet uitgaat van homogeniteit en uniformiteit, maar diversiteit en mensenrechten bevordert?
Luthers aartsbisschop van Zweden Antje Jackelén haalt Galaten 3:28 aan in haar bijdrage, om ons eraan te herinneren dat het evangelie nooit het eigendom van één etnische of nationale groep is geweest.
Tegelijkertijd laten verschillende bijdragen zien dat populisme niet een fenomeen is dat buiten de kerk blijft. In Brazilië bijvoorbeeld werd het afzetten van de toenmalige president Dilma Rousseff religieus beargumenteerd. Populisme is evenwel niet per se verbonden met christendom: ook het hindoeïsme leent zich goed voor populistische politiek waarbij één religie wordt verheven tot nationale identiteit.
En dan de vraag of populisme ook positief kan zijn: het maakt duidelijk wie zich buitengesloten voelen en kan de kerk ook leren van diegenen? En van de manier waarop degenen die zich tot populistische politiek aangetrokken voelen denken, de Bijbel lezen en zich verhouden tot de wereld? Is er ook een populisme dat niet marginaliseert?
We hopen dat de ontmoetingen op papier met onze auteurs uit Afrika, Azië, Latijns-Amerika en Europa in deze tijd waarin onze ontmoetingen noodzakelijkerwijs beperkt zijn, veel meer vragen oproepen en leiden tot nieuwe of hernieuwde inzichten.
— Themaredactie: Renate Japenga, Alexander Villamil Morea-van Berkum, Nienke Pruiksma