Berdine van den Toren-Lekkerkerker
Op kerstdag, in Bethlehem, de geboorteplaats van Jezus, horen we vanuit de kleine christelijke kerk aldaar een aanklacht aan de kerken wereldwijd: waar waren jullie toen wij honger hadden? Wat zeiden jullie toen wij gevangen waren? Wat denken jullie nu wij verdreven en gedood worden?
Op kerstdag in Bethlehem werd dit jaar geen kerstfeest gevierd. In een eenvoudige kerkdienst sprak Munther Isaac, de directeur onderwijs en onderzoek van het Bethlehem Bible College, de volgende woorden: “Wij zijn boos. Wij zijn gebroken. Dit had een vreugdevolle dag moeten zijn. In plaats daarvan zijn wij in rouw. Wij zijn bang. […] De wereld kijkt. Kerken kijken en zijn stil….”
Kerken en christelijke gemeenschappen wereldwijd vierden wel feest, het feest van Immanuel, God met ons. Sommigen vierden tegen de klippen op. Denk aan het kerstfeest in Oekraïne, Oost-Congo, en zoveel andere plaatsen waar het leven precair is. Ook wij, in Nederland vierden feest. Veel kerstboodschappen refereerden aan de duisternis in onze wereld van vandaag. Maar tegelijkertijd, het leven gaat door. De vragen zijn complex. De realiteit heeft zoveel lagen. En nu? De preek van Munther Isaac stelt ons de vraag of wij de ogen en oren sluiten voor het lijden van onze broeders en zusters.
En ik?
Een paar jaar geleden, toen Munther Isaac bij ons aan tafel zat en we samen als vrienden genoten van een heerlijke maaltijd, konden we niet vermoeden dat we vandaag op deze manier zouden moeten nadenken over wat het betekent in Christus broer en zus te zijn; wat het betekent deel van dezelfde gemeenschap te zijn.
In zijn preek draait Munther niet om de zaken heen. Hij spreekt duidelijk, vanuit het hart. Luisteren naar deze preek is buitengewoon pijnlijk. Voor mij was luisteren tot het einde bijna ondraaglijk, maar uiterst belangrijk. De aanklacht raakt ook mij, persoonlijk. Ik heb tenslotte ook Kerstfeest gevierd.
Echter, wat opvalt in het luisteren naar de boodschap in zijn geheel, is dat de oproep tot een radicaal einde aan het geweld, tot een helder spreken van de kerk wereldwijd tegen het onrecht en vóór een thuis van vrede óók voor de Palestijnen, absoluut niet samen gaat met een vraag om wraak! Hij vraagt slechts om steun en solidariteit vanuit de christelijke gemeenschap in navolging van de mens-geworden Christus, die uit oneindige liefde Zijn leven gaf.
En wat betekent dat? Wat betekent dat voor mij? In mijn overtuiging dat de realiteit zo complex is, in mijn verlangen naar evenwichtigheid en een samenleven voorbij de polarisatie, wat doe ik met deze oproep van een vriend en broer met wie we het brood hebben gedeeld?
Wat betekent het voor ons als kerk, voor mij als medemens, dat we gisteren allebei herdachten dat God mens werd tot redding van de hele kosmos? Wat betekent het dat we Christus slechts kunnen vinden tussen de brokstukken van het leven? Durven we, durf ik, het aan Hem daar te zoeken? En om dan te spreken en leven vanuit die werkelijkheid?
Afbeelding: Christus tussen het puin. Detail van de kerststal in de Lutherse Kerk in Bethlehem. Foto van Munther Isaac.