Nadenkend over het jaarthema schreef NZR-directeur Berdine van den Toren-Lekkerkerker de volgende tekst:
“Vrij als ik ben ten opzichte van iedereen, ben ik de slaaf van iedereen geworden om zo veel mogelijk mensen te winnen”. (1 Kor. 9:19)
Paulus’ woorden aan de gemeente in Korinthe laten zien hoe vrijheid in Christus onlosmakelijk verbonden is met de verbondenheid aan iedereen, aan de hele gemeenschap. Daarvoor gebruikt hij het werkwoord “tot slaaf worden”. Maar hij is niet slaaf of eigendom van een menselijke heer en meester: hij dient God en iedereen, met als doel het Goede Nieuws te verspreiden.
Vrijheid en slavernij. In het jaar waarin we in Nederland het beëindigen van de Trans-Atlantische slavernij herdenken, is het goed om ook als kerken en zendingsorganisaties vanuit de vrijheid in Christus na te denken over het doel en de praktijk van onze missionaire roeping. Dit jaar zullen we dan ook de vraag stellen welke rol de slavernij en koloniale geschiedenis van kerk en zending speelt in de missionaire relaties en praktijk van vandaag.
We willen dit uitwerken in ons jaarthema “In Christus vrij-Verbonden met elkaar”. Daarin reflecteren we op wat vrijheid in Christus eigenlijk is en waartoe we vrij zijn. Hoe verhouden vrijheid en verbondenheid zich met elkaar? We stellen de vraag hoe het verbonden zijn met God zich verhoudt tot de verbinding met elkaar, met de erfenis van het verleden en met de schepping. Hoe verhoudt zich dat tot ons gezonden zijn als Christenen, individueel en collectief? Als we over zending vandaag praten, hoe belangrijk zijn dan de vragen rond de geschiedenis van slavernij en kolonialisme?
Het jaarthema werd vervolgens in drie subthema’s onderverdeeld die aanleiding gaven tot drie bijeenkomsten. Hieronder volgt een overzicht van de drie bijeenkomsten. Bij elke bijeenkomst vindt u een korte inleiding op het thema, een overzicht van de sprekers en hun bijdragen en – indien beschikbaar – een link naar de tekst van hun bijdrage.
Download hier In Christus vrij – Verbonden met elkaar / Proeve van het jaarthema 2023
Openingsseminar: In Christus vrij – verbonden met elkaar. Bijbelse en missiologische perspectieven (24 maart 2023)
Over het thema
Wat is vrijheid in Christus? Waartoe zijn we vrij? Hoe verhouden vrijheid en verbondenheid zich met elkaar? Hoe verhoudt zich dat tot ons gezonden zijn als Christenen, individueel en collectief? In het jaar waarin we in Nederland het beëindigen van de Trans-Atlantische
slavernij herdenken, vragen we hoe de missionaire relaties en praktijk van vandaag nog worden beïnvloed door het slavernijverleden en de koloniale geschiedenis.
Bovenstaande vragen voeren ons terug naar één van de kernvragen: Wat is heil, wat is het goede nieuws? Hoe oriënteert ons antwoord op deze vraag ons in woord en daad?
Sprekers en bijdragen
Prof. dr. Esther Mombo is universitair hoofddocent aan de theologische faculteit van St. Paul’s University in Limuru, Kenia. Ze doceert kerkgeschiedenis en theologie vanuit het perspectief van vrouwen en geeft interreligieuze cursussen. Ze publiceert op het gebied van evangelisatie, HIV/AIDS, christen-moslimrelaties, vrouwen en armoede in Afrika. Ze is lid van de Circle of Concerned African Women Theologians. Ze introduceert haar student Jacklin Makena met wie ze de paper samen heeft geschreven.
In hun bijdrage reflecteerden Esther Mombo en Jacklin Makena op het verhaal van de naamloze vrouw die al 18 jaar voorovergebogen door het leven gaat omdat ze bezeten was door een geest en door Jezus op de sabbat werd genezen (Lk13: 10-17). Zij zagen in dit verhaal een metafoor voor zending in een context waarin ongelijkheid en onrechtvaardigheid deel van de relaties zijn en de erfenis van het kolonialisme en slavernij leeft en doorleeft. In de hervertelling, gepresenteerd door Mombo’s student Jackline Makena, krijgt de vrouw niet alleen een naam en gezicht, maar komt zij ook symbool te staan voor landen die gekoloniseerd werden en nu gebukt gaan onder neo-kolonialisme. Ook zij kunnen niet ten volle leven, zijn gemarginaliseed en gaan gebukt onder uitbuiting. De erfenis van kolonialisme in Afrika is echter niet alleen te voelen in de instabiliteit van de landen en de uitbuiting van de natuurlijke bronnen, maar ook in het minderwaardigheidsgevoel dat nog steeds gecommuniceerd wordt door de media en overgedragen wordt in het onderwijs.
De bijdrage van Prof. Dr. Esther Mombo en Jackline Makena is hier terug te lezen.
Dr. Usha Reifsnider is een Brits-Gujarati volger van Christus. Haar ouders waren hindoe en migreerden vanuit India naar Groot-Brittannië. Sinds 1988 is Usha actief in cross-culturele missie met een specifieke focus op migranten. Ze heeft een MA in theologie en rondde recent haar PhD af op het gebied van culturele antropologie en praktische theologie. Usha is co-regionaal directeur van Lausanne Europa en is directeur van het Centre of Missionaries from the Majority World.
Ook Usha Reifsnider zette de aanwezigen om te beginnen op een creatieve manier aan het nadenken: ze nodigde de groep uit, twee aan twee, rug aan rug te ervaren wat je alleen kan zien en wat niet, maar ook wat je dus samen kan zien. Ze beklemtoonde in haar bijdrage dat iedereen blinde vlekken heeft in wat zij of hij waarneemt. Alleen als we met elkaar in gesprek gaan en blijven, kunnen we gebruik maken van elkaars sterke kanten. Het betekent ook dat we ons committeren aan het luisteren naar de stemmen die het zwijgen zijn opgelegd. Reifsnider benadrukte het belang van bewustzijn als het gaat om vragen over wie kunnen en mogen spreken en wie gehoord worden. Aan Christenen is het de vraag om ruimtes te creëren waarin mensen die niet gehoord worden kunnen spreken en hun kennis kunnen delen. Want wie spreekt namens wie, wie representeert welke groep? Wie geeft wie een stem en wie geeft jou jouw stem? Alleen op die manier kunnen we echt gestalte geven aan het Lichaam van Christus. Dat vraagt dat we ons kwetsbaar en open opstellen naar elkaar toe en erkennen dat we niet aan ons verleden voorbij kunnen: kolonialisme zal in elk tijdperk en in elke context opnieuw onderwerp van gesprek moeten zijn. Elke tijd en plaats zal een manier moeten vinden om met de geschiedenis, de doorwerking en huidige geleefde realiteiten van racisme en kolonialisme om te gaan. Maar het is in de Bijbel dat we alternatieven vinden en leren wat gerechtigheid is. Als Christenen besluiten dat ze een lichaam zijn en zo gaan functioneren, hebben we zoveel meer tot onze beschikking en in de aanbieding. We zullen fouten blijven maken, want dat is mensen eigen, maar we kunnen ook zoveel meer goed en recht doen omdat de Heilige Geest ons bijstaat.
Geld en intercultureel partnerschap (26 april)
Over het thema
Missionaire relaties worden vaak uitgedrukt binnen de structuren van projecten. Hierdoor speelt geld een grote rol in de partnerschappen. Maar wat is geld? Welke plaats en betekenis heeft geld in verschillende culturen? Wat betekent dat voor de missionaire relaties over culturele grenzen heen? Klopt het dat “de hand die geeft” bovenop ligt?
Tijdens het rondetafelgesprek zorgden Jeremiah Agbeshie, Charles Christian en Ravi Ihtsham voor aanzetten om na te denken over deze thematiek. Hieronder volgt een korte bio van elke spreker en een link naar hun paper.
Sprekers en bijdragen
Jeremiah Agbeshie is pastor in de Assemblies of God in Ghana en werkt op het moment aan zijn PhD aan de Protestantse Theologische Universiteit Groningen. Hij onderzoekt de houding ten opzichte van geld en rijkdom onder Ghanese pentecostale Christenen en wat dit betekent voor de ontwikkeling van een pentecostale theologie over deze onderwerpen. Zijn reflectie met de titel “Money, Relationship, Christianity and the African Context” is hier terug te lezen.
Charles Christian heeft een Master in theologie en werkte in India onder andere voor Open Doors International, doceerde aan een theologische opleiding en was redacteur van een christelijk tijdschrift. In zijn werk heeft hij veel te maken gehad met internationale geldstromen en interculturele communicatie tussen kerkelijk organisaties en zendingspartners. Hij werkt nu aan een proefschrift aan de Protestantse Theologische Universiteit. Zijn paper met de titel “Money Matters” is hier na te lezen.
Ravi Ihtsham werkt op het moment voor IFES in Groningen en daarnaast schrijft hij aan zijn onderzoeksvoorstel voor een PhD aan de Protestantse Theologische Universiteit. Daarin wil hij nadenken over “accountability structures” in verschillende culturen en hoe die op elkaar inwerken als de verschillen over het hoofd worden gezien of worden ontkend. Voordat hij naar Nederland kwam werkte hij in Pakistan voor de Church Mission Society-Azië en het Christian Study Center voor interreligieuze en oecumenische dialoog. Ravi Ihtsham’s bijdrage focuste op het belang van het ontwikkelen van een intercultureel kader voor accountability. Zijn bijdrage is hier na te lezen.
Kostbare zending (28 september 2023)
Over het thema
Tijdens deze bijeenkomst werd gereflecteerd op hoe de roep om alles op te geven voor het Evangelie zich verhoudt tot de verantwoordelijkheid voor de zorg en het welzijn van de mensen die zich inzetten voor zending. Kunnen we die radicale solidariteit die kan leiden tot het brengen van grote offers wel van elkaar verwachten? Gaat navolging zo ver?
En hoe verhoudt dit zich tot de mogelijkheden die we vandaag de dag hebben? Denk hierbij bijvoorbeeld aan moderne communicatiemiddelen en het gemak van reizen waardoor snelle evacuaties mogelijk zijn geworden. En hoe verhoudt navolging zich tot het maken van verstandige besluiten en verantwoordelijkheden voor zelf en de mensen om ons heen? Is in onze Nederlandse cultuur veiligheid en geluk een nieuwe afgod geworden?
Wat vraagt deel zijn van de kerk wereldwijd en dus ook deel zijn van het leven van mensen in moeilijke omstandigheden?
De sprekers en bijdragen
Geert van Dartel (voormalig directeur Katholieke Vereniging voor Oecumene, voorzitter Raad van Kerken in Nederland) kostbare zending naast reflecties uit Costly Unity, een document van de Wereldraad van Kerken aan en zei:
“Costly Unity, Costly Commitment en Costly Obedience duiden erop dat eenheid, engagement en gehoorzaamheid niet goedkoop verkrijgbaar zijn. Daarvoor worden moed, volharding en offerbereidheid gevraagd.”
U kunt de bijdrage van Geert van Dartel, “Kostbare zending en martelaarschap” hier nalezen.
Berdine van den Toren-Lekkerkerker (directeur van de Nederlandse Zendingsraad) stak in haar bijdrage over kostbare zending in vanuit een bijbels-theologisch perspectief. Zij reflecteerde onder andere op de begrippen van gemeenschap en verbondenheid “Ubuntu” en “Sangsaeng” en zei:
“[W]ith a view on decision-making for mission in a broken and wounded world, we first realise that as family of God we cannot exist on the private islands of our own local church communities. […] These communal relationships are mutually life-giving. Secondly, as we together as body of Christ are called to participate in God’s overflowing self-giving and life-giving love, our love will extend into the whole world too, inviting, sharing and seeking justice.”
Lees hier de hele bijdrage van Berdine van den Toren-Lekkerkerker: “Costly Mission – between care and sacrifice?” Bekijk hier de bijbehorende powerpoint presentatie.
Eunice Anita-Offerman (voorganger, bestuurslid van SKIN en actief in de Lausannebeweging) behandelde zowel de grote, complexe vragen rondom zending alsook de zaken die vaak over het hoofd worden gezien, maar in een nieuwe context het leven moeilijk kunnen maken. Over terugkerende zendingswerkers zei ze:
“I can imagine that the missionary begins his/her journey with the thought of returning to the country of origin after a few years. How realistic is this if there have been no interim visits to the ‘home country’? The longer gone, the harder it is to integrate again. Society has evolved both at home and in the country of mission. What does this mean to the missionary. Will he/she become a stranger in his/her own country?”
Lees de bijdrage van Eunice Anita-Offerman hier.
Chan NamChen (directeur van de Church Mission Society Azië) sloeg een brug tussen theologie en de verantwoordelijkheden van organisaties vanuit een context waarin onveiligheid regelmatig een rol speelt. Een van de punten die hij naar voren bracht ging over de relaties tussen organisaties en personen waarin ongelijkheid een rol speelt. Hij zei:
“Enculturate an organisational ethos that values solidarity & authentic relationships:
- “We are in it together.”
- At its core, it is based on authentic relationships – more important than anything else.
- This is obviously very tough in the face of the inequalities of life that are realities. For example: When I come from a society where what I routinely pay for one-night in a hotel is the equivalent of what an indigenous pastor may spend on his family for an entire week; or, when much as I experience deprivation whilst in the field, I know I can safely return to a place of relative security.”
Lees hier de bijdrage van Chan NamChen en bekijk hier zijn powerpointpresentatie
In aansluiting op dit gesprek over Costly Mission schreef Willem van der Deijl (programmacoördinator bij de NZR) een reflectie. Hij publiceerde voor Open Doors een boek over theologie van vervolging en beschrijft vanuit die theologie een radicaal perspectief op de verhouding van zending en christenvervolging. Lees de bijdrage van Willem van der Deijl hier.